Terapia czaszkowo-krzyżowa (terapia cranio-sacralna) jest łagodną, mało inwazyjną metodą oceniania oraz poprawy funkcjonowania  fizjologicznego systemu ciała zwanego systemem cranio-sacralnym.

Twórcą podstaw terapii cranio - sacralnej jest osteopata William G. Sutherland. W latach 20 XX wieku wysnuł hipotezę mówiącą, że kości czaszki mogą poruszać się względem siebie. Teoria ta była jednak sprzeczna z powszechnie panującym w środowisku medycznym przekonaniem o braku możliwości ruchowych między kośćmi czaszki. Dopiero w latach 70 i 80 dr John Upledger zapoczątkował badania naukowe w gronie specjalistów biomechaniki, fizjologii, medycyny, psychologii, anatomii i potwierdził założenia teoretyczne Shuterlanda. Udowodnił istnienie rytmu cranio-sacralnego oraz możliwości ruchowe kości czaszki. Rozwijane przez niego techniki leczenia układu cranio – sacralnego koncentrują się na wpływie opony twardej na ruchy kości czaszki.

System cranio-sacralny to częściowo zamknięty hydrauliczny system składający się z twardej łącznotkankowej błony (opony twardej) otaczającej mózg i rdzeń kręgowy. A jego najistotniejszą funkcją jest: produkcja, cyrkulacja oraz absorbcja płynu mózgowo-rdzeniowego. Płyn mózgowo-rdzeniowy wytwarzany wewnątrz sytemu cranio-sacralnego chroni oraz zapewnia fizjologiczne środowisko dla rozwoju i sprawnego działania mózgu i rdzenia kręgowego. Produkcja oraz absorbcja płynu mózgowo-rdzeniowego powoduje występowanie rytmicznych ruchów kości czaszki i kości krzyżowej, a w konsekwencji wszystkich tkanek ciała. Jest to trzeci rytm ciała (po oddechowym i krwionośnym) wyczuwalnym w każdym punkcie ludzkiego ciała.

Układ cranio – sacralny pracuje w cyklach. Przez połowę czasu płyn mózgowo – rdzeniowy jest produkowany, następnie jego produkcja jest wstrzymywana. Jednocześnie przez cały cykl odbywa się resorpcja płynu mózgowo - rdzeniowego. Produkcja i resorpcja płynu powodują zmiany w ciśnieniu wywieranym na mózg i rdzeń kręgowy. Elastyczna opona twarda wraz z przylegającymi do niej kośćmi czaszki dopasowują się do zmian ciśnienia i chronią układ nerwowy przed nadmiernym ciśnieniem wytworzonym przez płyn mózgowo - rdzeniowy. Czasami jednak organizm nie jest w stanie dostosować się do zmian ciśnienia, które wzrastając wywiera bezpośredni ucisk na mózg i rdzeń kręgowy, powodując różnego rodzaju zaburzenia i pogorszenie stanu zdrowia. Przyczyną nieprawidłowego funkcjonowania układu cranio – sacralnego mogą być zaburzenia w obrębie jego poszczególnych struktur, ale też dysfunkcje w jakimkolwiek anatomicznym systemie ciała, urazy fizyczne i psychiczne.